Wat is astma
Astma is een langdurige ontstekingsziekte van de luchtwegen waarbij tal van cellen en cellulaire elementen een rol hebben. Naast de ontsteking is er ook een irritatie en een grotere prikkelbaarheid die kan zorgen voor periodes van hoesten, piepende ademhaling, tekort aan adem en benauwdheid, vooral in de vroege morgen of ’s nachts. Hierbij kan de luchtweg ook gedeeltelijk dichtgaan, maar deze kan vanzelf terug opengaan, of na medicatie.
Hoe frequent is astma?
6-9% van de mensen in België heeft astma. Over het algemeen lijkt het alsof astma meer voorkomt op jonge leeftijd, maar men ziet dat 50% de diagnose astma te horen krijgt op volwassen leeftijd.
Risicofactoren voor astma
Het is het samenspel tussen de verschillende elementen die het risico om astma te krijgen, bepalen. Atopie, geslacht, genetisch en hyperreactiviteit zijn elementen die een persoon al van zichzelf heeft, luchtverontreiniging, allergenen, infecties en roken zijn elementen die op de andere elementen inspelen en zo een persoon gevoeliger maken voor het ontstaan van astma.
Het is het samenspel tussen verschillende elementen die het risico om astma te krijgen, bepalen
Atopie
Atopie betekent dat je antistoffen aanmaakt tegen stoffen en cellen die heel veel voorkomen in het dagelijkse leven, zoals bijvoorbeeld katten, gras, bomen, huisstofmijt. Antistoffen zijn eiwitten die gemaakt worden door het lichaam om lichaamsvreemde stoffen onschadelijk te maken en te verwijderen. Het risico om astma te krijgen wordt voor 30-50% bepaald door deze atopie. Het is ook zo dat wie op jongere leeftijd antistoffen maakt meer kans heeft op astma dan wie op oudere leeftijd antistoffen maakt.
Hyperreactiviteit
Sommige dingen zoals koude zorgen ervoor dat onze luchtweg vernauwt. Als de luchtweg teveel vernauwt, spreekt men van hyperreactiviteit. Deze hyperreactiviteit is een risicofactor voor het ontwikkelen van astma, maar het is ook een symptoom.
Geslacht
Als kind heeft een jongen meer kans op astma door een hogere spierspanning en kleinere luchtwegen. Vanaf de puberteit krijgen meer meisjes last van astma zodat er meer volwassen vrouwen met astma zijn dan mannen. Hormonen kunnen de ernst van astma beïnvloeden, zo kan astma tijdens het zwanger zijn, verbeteren, erger worden of hetzelfde blijven en zo kan astma bij sommige vrouwen erger worden in de periode voor haar menstruatie.
Genetisch
Men ziet dat astma familiaal voorkomt, dus speelt de erfelijkheid zeker een rol. Welke genen hierbij betrokken zijn, is nog niet geweten maar men heeft wel ontdekt dat de genen ook bepalen hoe ernstig de ziekte is en hoe de persoon gaat reageren op een behandeling.
Allergenen
Hoe meer iemand in contact komt met bepaalde stoffen, hoe groter de kans om allergisch te worden aan deze stoffen. Als iemand allergisch is, kan het in contact komen met deze stoffen een astma-aanval uitlokken of ervoor zorgen dat de persoon last blijft hebben van symptomen. Er is echter niet zoveel informatie die zegt dat allergenen echt de oorzaak zijn voor het ontstaan van astma, eerder voor het uitlokken en verergeren.
Roken
Bij kinderen kan het roken van de moeder en de vader zorgen voor een serieuze verhoging van het risico op het ontwikkelen van astma. Zelf roken zorgt voor extra irritatie, meer aanvallen en een ernstigere vorm van astma. Ook de longfunctie gaat sneller naar beneden als de persoon blijft roken.
Bij kinderen kan het roken van de moeder en de vader zorgen voor een serieuze verhoging van het risico op het ontwikkelen van astma.
Luchtverontreiniging
Er is aangetoond dat bij een hoge mate van vervuiling er meer astma aanwezig is, daarnaast kunnen sommige uitlaatgassen allergenen opnemen en langer in de lucht blijven. Mensen kunnen hierdoor meer last hebben.
Infecties van de luchtwegen
In sommige opzichten beschermen infecties van de luchtwegen tegen het ontstaan van astma en in sommige opzichten hebben kinderen meer kans op astma bij zware infecties van de luchtwegen.
Ontstaan van astma
Er worden ontstekingscellen gevonden, slijmproppen, een zwelling van de cellen van het slijmvlies, meer en grotere spiercellen.
Allergenen worden herkend, witte bloedcellen worden geactiveerd en verspreiden stoffen, cytokines genoemd. Deze stoffen trekken dan weer andere witte bloedcellen aan, zorgen voor meer slijm en zorgen voor een makkelijkere irritatie van de luchtwegen.
Hygiënehypothese: door een betere hygiëne en minder infecties ontwikkelt het immuunsysteem zich niet voldoende en worden personen vlugger allergisch. Vervuiling, roken en allergenen bepalen dan mee het risico op astma.
De luchtwegobstructie die aanwezig is, kan variëren en wordt veroorzaakt door stoffen die de spiercellen laten samentrekken, door slijmophoping, door veranderingen van de luchtweg en door zwelling van de wand. De spiercellen die samentrekken, wordt benoemd als de vroege reactie, de zwelling als de late reactie. Langdurige ontsteking zorgt voor verandering. Slijmproppen meer perifeer bij erge vormen en aanvallen.
Hyperreactiviteit betekent dat de meeste mensen bijna niet reageren op bepaalde dingen, zoals een inspanning, rokerige lucht, mist, hoesten, lachen, koude lucht of uitlaatgassen, maar de mensen die hier last van hebben wel. Er is meer reactie na een contact met een allergeen of na een infectie met een virus.
Symptomen van astma
- Piepende ademhaling, beetje benauwd gevoel, tekort aan adem en hoesten in combinatie met problemen ’s nachts of ’s morgens, na contact met allergenen, na inspanning en af en toe maar voorkomen met wisselende sterkte. De symptomen moeten niet allemaal samen voorkomen.
- De meest voorkomende allergenen die astma uitlokken zijn huidcellen van dieren, huisstofmijt en verschillende soorten pollen. Bij inspanning koelen de luchtwegen af en drogen ze uit en hierdoor gaat de luchtweg samentrekken. De ernst van de samentrekking hangt af van welke inspanning het is, hoe lang de inspanning duurt en hoe diep je bij de inspanning gaat.
- Infecties door een virus kunnen astma verergeren door aantasting van de luchtweg en door het immuunsysteem dat geactiveerd wordt en stoffen produceert die de ontsteking tijdelijk kunnen verergeren.
- Luchtvervuiling en sigaretten kunnen astma ook uitlokken.
- Ziektes die veel voorkomen samen met astma: Allergische rhinitis, chronische rhinosinusitis en gastro-oesofagale reflux
Behandeling van astma
Het doel is om een goede controle te hebben over de astma. Als er geen of niet genoeg controle is, moet de behandeling verhoogd worden, als er 3 maanden voldoende controle is, kan de behandeling afgebouwd worden.
Het is belangrijk dat personen voldoende geïnformeerd zijn over de ziekte, de behandeling en het doel dat er vooropgesteld wordt. Zodat de persoon mee kan helpen in zijn behandeling en mee kan beslissen. Iedere persoon heeft een eigen schema. Daarnaast is het ook belangrijk dat personen advies krijgen over het vermijden van uitlokkende factoren.
Als medicijnen zijn er middelen die de ontsteking tegengaan (onderhoudsmedicatie) en middelen die in geval van een aanval de luchtweg terug openmaken (noodmedicatie).
Als onderhoudsmedicatie zijn er : inhalatiecorticosteroïden, leukotriënenreceptorantagonisten, cromonen, theofylline, systemische corticoïden, langwerkende inhalatie β 2-agonisten.
Als noodmedicatie zijn er kortwerkende inhalatie β2-agonisten en anticholinergica.
Heb je vragen of had je graag advies, contacteer dan je Viata apotheker.