Bedplassen

Heel wat ouders zullen de zin “ik heb in mijn bed geplast” wel al eens gehoord hebben. Of misschien heb je het zelf meegemaakt of komt het nu nog wel eens voor. Bedplassen, of enuresis nocturna, is helemaal niet vreemd bij jonge kinderen. Op vijfjarige leeftijd kampt een zesde van de kinderen, waarvan meer jongens dan meisjes, er nog wel eens mee. Toch zijn er heel wat ouders die zich zorgen beginnen maken als hun kind op vijfjarige leeftijd nog wekelijks in het bed plast. Nochtans is het tot een leeftijd van zes à zeven jaar normaal. Vanaf zeven jaar wekelijks meermaals bedplassen kan een reden zijn om je arts te contacteren.

Waarom bedplassen?

Om ’s nachts droog te blijven moet men een controle kunnen uitoefenen over een goed werkend afsluitingsmechanisme van de blaas. Op jonge leeftijd heeft het kind deze controle nog niet altijd verkregen. Belangrijk is om te weten dat het kind hier niet zelf voor kiest en dat het bedplassen ook buiten zijn wil om is. Geen enkel kind wil in een nat bed wakker worden. Ook aan de factoren die bedplassen veroorzaken kan je zien dat het kind hier niet zomaar controle over heeft.

Geen enkel kind wil in een nat bed wakker worden

Deze drie factoren kunnen bedplassen veroorzaken:

• Moeilijk wakker worden: het kind wordt niet wakker wanneer de blaas vol is.
• Beperkte capaciteit van de blaas en het vroegtijdig samentrekken ervan.
• Een hoge urineproductie tijdens de nacht omdat er onvoldoende van het zogenaamde antidiuretisch hormoon wordt afgescheiden.

Wanneer kan je bedwateren beschouwen als een probleem? Niet per se wanneer je kind acht jaar is en nog viermaal per week in het bed plast. Maar wel wanneer het een negatieve invloed heeft op het kind zijn of haar zelfbeeld en op het psychosociale functioneren. Wanneer kind of ouders het niet als probleem beschouwen, kan je afwachten tot het vanzelf voorbijgaat zoals ook het geval is bij 15% van de kinderen.

Wat doen in geval van bedplassen?

Als het kind of de ouders niet wil wachten tot het voorbij gaat, kan je vanaf zeven jaar ervoor kiezen om een aantal hulpmiddelen uit te proberen. Alvorens dit te doen kan een onderzoek uitgevoerd worden om te controleren op een eventuele onderliggende aandoening (bv. diabetes). Je houdt ook best een aantal zaken in het oog als ouder: de voedingsgewoonten van je kind, het plaspatroon en de stoelgangsgewoonten overdag. Deze drie dingen kunnen bedplassen beïnvloeden.

Er zijn meerdere mogelijkheden die je kan uitproberen. Wat het beste bij jou werkt, is persoonlijk. Er is geen standaardoplossing die voor iedereen werkt. Wel is er een volgorde in alternatieven die je kan aanhouden, waarbij het gebruik van geneesmiddelen best als laatste alternatief beschouwd wordt.

Er is geen standaardoplossing die voor iedereen werkt

Wat zeker en vast niet effectief is, is het kind straffen wanneer het in bed geplast heeft! Zoals eerder vermeld, gebeurt bedplassen buiten de wil van het kind. Ook dreigen met straf voor het kind gaat slapen zal niet helpen. Het kind ’s avonds niet laten drinken betekent ook niet dat het ’s nachts niet zal plassen.

Algemene interventies

• Laat het kind voor het slapen gaan nog eens naar het toilet gaan.
• Zorg ervoor dat het kind ’s nachts naar het toilet kan. Gebruik bijvoorbeeld nachtlampjes om de kamer en de gang te verlichten zodat het kind geen schrik heeft om op te staan.
• Een luier is niet nodig, je kan een matrasbeschermer gebruiken. Laat het kind helpen het bed te verschonen in de ochtend zodat het betrokken geraakt bij wat er gaande is.

Er zijn enkele gedragstherapeutische interventies die je zelf kan proberen. Je grijpt dus in op het gedrag, namelijk het bedplassen. Zo kan je bedplassen afleren.

Kalendermethode

Maak met je kind een kalender met één vakje per dag. Het krijgt een sticker, stempel, kribbel,.. wat het ook maar wil in het vakje als het bed ’s morgens droog is. Per week (of een andere tijdsperiode) kan je een kleine beloning voor het kind voorzien. Als je merkt dat deze methode na een tijd nog niet werkt, stop er dan mee om te vermijden dat het kind gedemotiveerd raakt. Deze methode is vooral geschikt voor kinderen tussen vier en acht jaar.

Plaswekker

De naam zegt het al, wanneer het kind moet plassen gaat er een wekker af. Het kind slaapt op een onderlegger of draagt een onderbroekje dat via een elektrode verbonden is met de wekker. Wanneer de elektrode vocht detecteert in het broekje of op de onderlegger, gaat de wekker af. Vervolgens stopt het kind met plassen en kan het naar toilet gaan en daar verder doen. Het duurt wel even voor het kind gewend raakt aan de wekker maar het zal er steeds vlugger op reageren. Sommige studies geven deze methode aan als de meest effectieve om bedplassen te stoppen, werkzaam bij 70% van kinderen die in hun bed plassen.
Geschikt voor kinderen van minstens acht jaar oud.

Zelf je kind wakker maken

Je kan zelf ’s nachts opstaan en je kind wekken voor te gaan plassen. Zorg er dan wel voor dat het kind goed wakker is.

Medicatie bij bedplassen

Wanneer de gedragstherapeutische interventies niet werken en je dus niet op het gedrag kan ingrijpen, kan je medicatie bij bedplassen overwegen. Er zijn verschillende geneesmiddelen beschikbaar, eventueel gericht op specifieke oorzaken. Zo zijn anticholinergica (Oxybutinine) geschikt voor kinderen met een overactieve blaas. Bij langdurige behandeling is het nodig het kind regelmatig te onderzoeken om te controleren voor bepaalde gevolgen van het geneesmiddel (zoals residuele urine).

Dan is er ook nog desmopressine. Dit product werkt snel en in geval van succes kan je de behandeling dagelijks voortzetten of bijvoorbeeld slechts wanneer het kind gaat logeren. Indien continue gebruik is het aan te raden om de drie maanden te stoppen om te zien of het kind nog in zijn bed plast.

Als voorgaande geneesmiddelen niet aanslaan, kan men imipramine toedienen. Gebruik van dit geneesmiddel moet met de nodige voorzichtigheid en nauwlettendheid gedaan worden, toezicht is vereist.

Zoals bij elk geneesmiddel kunnen er nevenwerkingen optreden. Vooral bij anticholinergica kan men te kampen krijgen met ongewenste effecten zoals obstipatie, duizeligheid en zelfs gedragsstoornissen. Bij het gebruik van desmopressine en imipramine bestaat de kans dat het kind opnieuw ’s nachts plast wanneer men de behandeling stopt. Heb je vragen over deze geneesmiddelen? Dan kan je terecht bij je apotheker voor meer informatie.

Probeer te achterhalen welke stressvolle gebeurtenis erachter zit en praat met je kind

Heeft het kind gedurende een periode niet in bed geplast en dan ineens weer wel? Dan is de oorzaak meestal een stresserende gebeurtenis (bijvoorbeeld in een nieuwe klas terechtkomen). Het is niet altijd nodig om dan onmiddellijk terug te grijpen naar de gedragstherapeutische of medicinale interventies. Probeer te achterhalen welke stressvolle gebeurtenis erachter zit (praat met je kind!) en hoe jullie hier mee verder kunnen. Heb je vragen of wens je advies, contacteer dan onze Viata apotheker.