Wat is cholesterol: verlagen, symptomen, voeding en hoeveel

Wat is cholesterol?

Een vetachtige stof als cholesterol is een bouwsteen bij de samenstelling van hormonen, bij de vorming van gal en bij de opbouw van de cellen. Cholesterol wordt vooral in de lever gemaakt. Omdat cholesterol niet oplost in het bloed, wordt het getransporteerd gebonden aan eiwitten (lipoproteïnen). De drie meest voorkomende lipoproteïnen zijn LDL, HDL en VLDL.

HDL - cholesterol transporteert cholesterol van het bloed en de weefsels naar de lever. LDL - cholesterol transporteert cholesterol van de lever naar de weefsels, bijvoorbeeld de huid. Omdat HDL de cholesterol naar de lever transporteert en de lever cholesterol daarna verwijdert via de darmen, wordt HDL cholesterol de ‘goede cholesterol’ genoemd. LDL - cholesterol kan zich opstapelen aan de binnenkant van bloedvaatjes, waardoor de aders en slagaders kunnen verkalken en dan na een tijdje een hartinfarct of beroerte kunnen veroorzaken. Daarom wordt LDL de ‘slechte cholesterol’ genoemd.

Cholesterol bestaat zowel in een goede als in een slechte vorm.

Risicofactoren voor verhoogde cholesterol

Roken

Roken beschadigt de binnenkant van de bloedvaten en doet de hoeveelheid HDL - cholesterol dalen.

Geslacht

Mannen hebben een lagere hoeveelheid HDL - cholesterol (de "goede" cholesterol), omdat testosteron de hoeveelheid HDL vermindert en er weinig vrouwelijk hormoon aanwezig is dat HDL doet stijgen. Vanaf de menopauze hebben vrouwen dan minder HDL en meer kans op een verhoogde cholesterol.

Alcohol

Alcohol beschadigt de lever.

PS Weet je dat er tegenwoordig praktische, snelle en gemakkelijke zelftests bestaan om een te hoog cholesterolgehalte op te sporen?

Problemen met cholesterol

Mensen kunnen last hebben van een te hoge cholesterol door een genetisch defect genoemd. Deze vorm wordt ook wel familiale hypercholesterolemie genoemd. Anderzijds kunnen mensen last hebben van een te hoge cholesterol van andere ziektes, gebruik van alcohol of gebruik van bepaalde medicijnen.

Familiale hypercholesterolemie

Bij deze aandoening heeft men ofwel twee slechte delen van een gen overgekregen, homozygoot genoemd, ofwel één slecht en één goed deel van een gen overgekregen, heterozygoot genoemd. Als men twee slechte delen heeft gekregen, heeft de lever geen receptoren om LDL op te nemen en moet de lever getransplanteerd worden. Deze vorm is zeldzaam (1 op 1 000 000). Als men één slecht en één goed deel heeft, zijn er minder receptoren en werken de receptoren minder goed. Als behandeling wordt er geprobeerd het aantal receptoren te verhogen en de werking te verbeteren door statines te geven. Deze vorm komt voor bij 1 op 500 personen.

Deze personen hebben heel hoge cholesterolwaarden, hebben op jonge leeftijd kalk in hun bloedvaten en hebben allemaal gele puntjes over hun huid, vooral rond de ogen.

Andere oorzaken hypercholesterolemie

Hypercholesterolemie kan veroorzaakt worden door diabetes die niet goed geregeld is, door obesitas en het metabool syndroom, door een teveel aan alcohol, door een traagwerkende schildklier, door het nefrotisch syndroom en door medicijnen.

Diagnose

In het bloed worden de waarden bepaald van een nuchtere persoon. De waarden van het totaal cholesterol, het LDL - cholesterol, het HDL - cholesterol, de triglyceriden. Totaal cholesterol moet normaal lager zijn dan 190 mg/dl, LDL - cholesterol lager dan 115 mg/dl.

PS Weet je dat er tegenwoordig praktische, snelle en gemakkelijke zelftests bestaan om een te hoog cholesterolgehalte op te sporen?

Cholesterol verlagen /Behandeling teveel aan cholesterol

Algemene maatregelen

• Weinig verzadigde vetten consumeren d.w.z. weinig vlees van organen, fijne vleeswaren en boter
• Twee keer vis per week eten
• Geen alcohol
• Niet roken
• Voldoende beweging gedurende minstens 30 minuten per dag (zwemmen, fietsen, wandelen of joggen)
• Gewichtsvermindering
• Normaal suikergehalte in het bloed

Medicijnen

Er wordt pas gestart met medicatie wanneer de cholesterol niet met deze bovenvermelde algemene richtlijnen naar beneden gehaald kan worden. Ook bij personen die vanzelf meer cholesterol aanmaken en personen die een risico hebben om een opstapeling van vet in hun bloedvaten te krijgen, wordt er medicatie opgestart.

De medicijnen worden meestal tijdens het avondmaal genomen omdat de cholesterolsynthese en – afbraak vooral ’s nachts plaatsvindt. Het is belangrijk naast de inname van medicatie nog steeds de algemene maatregelen te respecteren.

Naast de inname van medicatie moet de patiënt nog steeds een gezondere levenwijze naleven.

Vetverlagende medicijnen

Statines verminderen de aanmaak van cholesterol in de lever. Er wordt meer LDL - cholesterol in de lever opgenomen door de receptoren in de lever waardoor de waarde in het bloed daalt. Hierdoor daalt ook het gehalte triglyceriden en totale cholesterol. Omdat deze waardes dalen, zal er minder cholesterol vast komen te zitten in de bloedvaatjes en zullen de bloedvaatjes hun functie volledig kunnen uitvoeren.

Voorbeelden van statines zijn simvastatine, pravastatine, atorvastatine en rosuvastatine.

Mogelijke bijwerkingen van statines zijn slaapstoornissen, spierpijn, hoofdpijn en leverfunctiestoornissen.

Harsen of resines gaan zich vasthechten aan galzuren en komen zo via de darmen naar buiten. Door de daling van de galzuren ontstaat er een tekort. De lever kan dan cholesterol afbreken om het tekort op te vullen, dus daalt de hoeveelheid cholesterol. Voorbeelden zijn colestipol en colestyramine.

Fibraten verhogen de HDL - cholesterolconcentratie in het bloed en verlagen de hoeveelheid triglyceriden en LDL - cholesterol. Fibraten breken ook klonters in het bloed gemakkelijker af.

Mogelijke bijwerkingen hiervan zijn lichte spierpijn, maag- en darmlast, steenvorming op bepaalde plaatsen en leverfunctiestoornissen. Je mag deze middelen niet gebruiken samen met statines. Een voorbeeld is fenofibraat

Nicotinezuur blokkeert vrije vetzuren en verstoort zo de processen in de lever die vetten maken. Het HDL - cholesterol stijgt, LDL - cholesterol  en hoeveelheid triglyceriden daalt. Een groot nadeel is dat dit molecuul veel bijwerkingen heeft, zoals leverproblemen, warmte - opwellingen, grotere kans op diabetes en jeuk. Een voorbeeld hiervan is acipimox.

Cholesterol-absorptieremmers zoals ezetimibe blokkeren het metabolisme van cholesterol,namelijk de absorptie ervan. Zij werken het best in combinatie met een statine.

Heeft u nog vragen of wenst u advies, contacteer dan onze Viata apotheker.

Lees ook onze andere teksten over cholesterol:

Wat weet jij over cholesterol?
Hoe verlaag je een te hoge cholesterol?
De verschillende cholesterolverlagende medicijnen
Rode gist rijst: een natuurlijk alternatief voor statine?
Het effect van roken en alcoholgebruik op je cholesterol
Wat te doen bij spierpijn veroorzaakt door supplementen met rode gist rijst
Cholesterolverlagende voedingssupplementen voor wie geen rode gist rijst verdraagt