Eczeem: soorten, symptomen en oorzaken

Wat is eczeem?

Een geïrriteerde, jeukende huid is het meest typerende symptoom van eczeem. Doordat je aan de getroffen plek krabt, ontstaan krabeffecten en wondjes. Deze irritatie van de huid heeft tot gevolg dat het eczeem erger wordt. Je komt dan in een vicieuze cirkel terecht waarbij het krabben de jeuk in stand houdt.
Eczeem kent twee fasen: een acute fase en een chronische fase. 

Acuut eczeem

Het eczeem is net ontstaan en verdwijnt snel. We zien roodheid, zwelling, vochtblaasjes, natten en krabeffecten. Vervolgens drogen de blaasjes op en vormen ze korstjes, de huid gaat schilferen en de roodheid neemt af.

Chronisch eczeem

Het eczeem bestaat langer dan zes weken en gaat niet snel weg. De roodheid neemt af, de schilfering neemt toe en de huid is wat dikker. De huidlijnen worden grover; dit noemt men ‘lichenificatie’. In de stugge en/of droge huid kunnen dan pijnlijke kloven ontstaan.

Soorten eczeem en hun symptomen

De verschillende types eczeem lijken sterk op elkaar, maar variëren op gebied van lokalisatie en wijze van ontstaan. 

Irritatief eczeem

Dit type eczeem wordt veroorzaakt door langdurig contact tussen de huid en een (zwak) toxische stof. Dat kan een vaste stof (bijv. kledingstuk), een vloeistof (bijv. douchegel of heet water) of een gas zijn (bijv. rook en roet). De meest voorkomende variant is het handeczeem.

Handeczeem

Zoals hierboven staat beschreven, kan een irriterende stof een mogelijke oorzaak zijn voor handeczeem. Daarnaast zijn er nog vele andere factoren die dit type eczeem kunnen veroorzaken, zoals contactallergie of atopie (zie hieronder). 

Atopisch eczeem/ Constitutioneel eczeem

Het atopisch eczeem is de meest voorkomende vorm en ontstaat door een combinatie van erfelijke aanleg, allergie, irritatie en ontstekingen. Typische plaatsen waar atopisch eczeem voorkomt zijn het gezicht (rondom de ogen), hals en de buigzijden van het lichaam zoals elleboogplooien en knieholtes. Atopisch eczeem gaat vaak gepaard met astma, hooikoorts of voedingsallergie. Wanneer dit type eczeem zich voordoet in combinatie met allergieën, spreken we van het atopisch syndroom.

Contactallergisch eczeem

Bij een contactallergie zien we het eczeem op plaatsen waar de huid langdurig contact heeft gemaakt met een bepaalde stof. Het lijkt op irritatief eczeem, maar is niet hetzelfde. Irritatief eczeem vindt plaats wanneer je huid verzwakt is door langdurig contact met irriterende stoffen zoals schoonmaakmiddelen en kan iedereen overkomen. Bij een allergie ben je gevoelig aan een onschadelijke stof, wat een reactie van je afweersysteem teweegbrengt. Een voorbeeld van contactallergisch eczeem is eczeem aan de voeten ten gevolge van het dragen van lederen schoenen.

Eczeem rondom de ogen

Een veel voorkomende variant is eczeem rondom de ogen waarbij de oogleden gezwollen kunnen zijn. Dit wordt voornamelijk veroorzaakt door irritatief eczeem, atopisch eczeem en contactallergisch eczeem. Bij ernstige vormen van urticaria (netelroos) zien we ook dat de ogen gezwollen zijn, maar hier is sprake van vochtvorming en dus niet van een echt eczeem.

Nummulair eczeem

Het vaak voorkomende nummulair eczeem kan je herkennen aan muntvormige, rood-schilferende plekken op de armen, de benen en de romp. Het komt veel voor bij mensen met een gevoelige huid.

Blaasjeseczeem

Bij dit type eczeem ontstaan er blaasjes aan de zijkanten van de vingers en handpalmen of aan de voeten. Blaasjeseczeem is één van de minst voorkomende vormen van hand -en voeteczeem. Het komt voornamelijk voor bij mensen onder de 40 jaar.  

Seborroïsch eczeem

Seborroe betekent ‘talgvloed’ en beschrijft bij deze vorm van eczeem de overmatige afscheiding van talg vermengd met huidschilfers. Dit eczeem ontstaat op plaatsen waar zich veel talgklieren bevinden in de huid, zoals de neuslippenplooien, tussen de wenkbrauwen, boven de oren en op de haargrenzen. De oorzaak van dit eczeem ligt in de samenstelling van de talg. Deze talg geeft aanleiding tot een ontstekingsreactie van de huid waarbij ook bepaalde schimmelsoorten een rol spelen. De schilfers bij dit eczeem is meestal gelig van kleur.

Uitdrogingseczeem

Zoals de naam aangeeft, wordt dit soort eczeem veroorzaakt door een veel te droge huid. Je huid kan makkelijk uitdrogen door het gebruik van reinigingsmiddelen die de huidvetten doen verdwijnen of door de koude wintermaanden. Daarom is het goed om een droge huid op tijd te behandelen. Andere benamingen voor dit soort eczeem zijn ‘asteatotisch eczeem’ of ‘craquelé eczeem’.

Allergie voor geneesmiddelen

Een allergie voor geneesmiddelen kan zich op verschillende manieren uiten. Soms wordt de huid aangetast in de vorm van galbulten of een diffuse huiduitslag. In sommige gevallen kun je ook reactie zien die lijken op eczeem. Belangrijk hierbij is om samen met de arts het uitlokkend geneesmiddel te achterhalen.

Hypostatisch eczeem

Dit soort eczeem wordt veroorzaakt door chronisch aderfalen en spataderen aan de benen. Het ziet eruit als onscherp begrensde rode plekken met schilfering en vele krabeffecten en bevindt zich uitsluitend op de onderbenen. Hypostatisch eczeem komt voornamelijk voor bij vrouwen van middelbare leeftijd en ouder.

Zwemmerseczeem

Dit is eigenlijk geen echt eczeem, maar een andere benaming voor voetschimmel. Voetschimmel is een huidaandoening tussen de tenen en aan de zijkant van de voet. Je kan het krijgen door je voeten niet goed af te drogen, met blote voeten op openbare plaatsen (zoals een zwembad) te lopen of door knellende schoenen te dragen.

Behandeling

Door de grote verscheidenheid aan soorten eczeem, is het in de eerste instantie belangrijk om te achterhalen wat de oorzaak zou kunnen zijn. Is het een allergie of irritatie? Had je voorheen een heel droge huid? Soms kan al eczeem verholpen worden door van zeep te veranderen of minder heet te douchen. Bij aanhoudende klachten is het aangewezen om naar een dermatoloog te gaan.