Gewrichtsproblemen: artrose en osteoporose

Artrose

Artrose is een vorm van reuma waarbij de kwaliteit van het kraakbeen in de gewrichten achteruit gaat. Kraakbeen is botweefsel dat ervoor zorgt dat we soepel kunnen bewegen. Het vangt druk op bij het uitvoeren van bewegingen en bezit dus een schokdempende functie. Artrose wordt gekenmerkt door het afslijten en verdwijnen van kraakbeen rond de gewrichten. Naast afslijting wordt er in het gewricht ook minder vocht geproduceerd. Dit vocht is nodig om schokken te absorberen en zo het gewricht soepel te laten bewegen. Artrose kan optreden in de wervelkolom, de vingers, de heup, de knie, de schouder, de elleboog, de enkel en de kaak. 

Symptomen van artrose

Het grootste symptoom van artrose is pijn. Deze pijn ontstaat in het aangetaste gewricht en wordt voelbaar bij het uitvoeren van bewegingen zoals de trap oplopen of wandelen. Er zit namelijk geen of weinig kraakbeen tussen de beenderen waardoor deze over elkaar wrijven. De pijn zal verdwijnen bij rust. Wanneer de ziekte vordert, zal de pijn vaker aanwezig zijn. Ook in rusttoestand of bij het slapen wordt dan pijn waargenomen. Andere symptomen zijn stijfheid van het gewricht, verlies van beweeglijkheid, zwelling van het gewricht en gevoelloosheid.

Het grootste symptoom van artrose is pijn die ontstaat in het aangetaste gewricht.

Oorzaken van artrose

De directe oorzaak van artrose is nog niet bekend. Vermoedelijk hebben verschillende factoren een rol bij het al dan niet krijgen van de ziekte. Voorbeelden van zo’n factoren zijn de bouw van een gewricht, genetische aanleg en werkhouding. Verder kan artrose optreden na beschadiging van gewrichtskraakbeen door een breuk, een operatie of een infectie van het gewricht.

De ziekte komt op elke leeftijd voor maar vooral zestigplussers hebben last van artrose omdat de gewrichten dunner en brozer worden naarmate de leeftijd stijgt. Ook voetballers en topsporters kunnen te maken krijgen met artrose aangezien zij hun knie-en voetgewrichten langdurig overbelasten. Verder wordt de ziekte ook gevonden bij poetsvrouwen en mensen met overgewicht waarbij de gewrichten extra belast worden.

Behandelen van artrose

Hoe kan je artrose vermijden? Mensen met overgewicht kunnen best wat vermageren zodat de overlast op de gewrichten vermindert. Ook een goede lichaamshouding is van belang. Hou je rug zo veel mogelijk recht tijdens huishoudelijke taken zoals stofzuigen of afwassen. Verder is bewegen zonder overbelasting aangeraden zodat de gewrichten in goede conditie worden gehouden. Het versterkt de spieren rond het gewricht en vermindert de pijn. Ook kurkuma kan een oplossing bieden.

Artrose kan vermeden worden door een goede lichaamshouding en genoeg beweging.

Wanneer deze preventieve maatregelen de klachten niet verminderen, kunnen geneesmiddelen worden toegediend. Hierdoor wordt de pijn verlicht, wordt de beweegbaarheid van het gewricht behouden en wordt de slijtage van kraakbeen tegengehouden. Pijnstillers zoals paracetamol worden als eerste middel gebruikt bij artrose zodat de pijn langzaam afneemt. Ook ontstekingsremmers zijn aangewezen bij tijdelijke opstoten van pijn. Bij ernstige opstoten kan insuline worden ingespoten in het aangetaste gewricht. Inspuiting met hyaluronzuur, een product dat ook voorkomt in het gewrichtsvocht, is doeltreffend in het verbeteren van de beweeglijkheid. Het heeft echter weinig effect in een vergevorderd stadium van artrose.

Wanneer de pijn aanwezig blijft of te ver gevorderd is, kan een chirurgische ingreep worden uitgevoerd. Dit gebeurt voornamelijk bij mensen met geïsoleerde letsels. Hierbij wordt het gewricht schoongemaakt en worden uitsteeksels weggehaald. Het plaatsen van heup-, knie- of andere gewrichtsprothesen is een mogelijkheid om de klachten ter hoogte van het gewricht zelf te verminderen.

Glucosamine is een stof die voorkomt in kraakbeen en gebruikt wordt bij de opbouw van nieuw gewrichtskraakbeen. Het remt de verdere afbraak van kraakbeenweefsel af en verzacht zo het leed van artrosepatiënten.  Glucosamine is te koop als voedingssupplement.

Osteoporose

Osteoporose is een aandoening waarbij botafbraak sneller gebeurt dan de aanmaak van nieuw bot. Het bot wordt brozer en de kans op breken neemt sterk toe. Hoewel alle botten van het skelet aangetast kunnen worden, worden de meest voorkomende botbreuken gelokaliseerd ter hoogte van de pols, de wervels of de heup.

Het bot in ons lichaam wordt continu vernieuwd door een proces van botopbouw en botafbraak. Botopbouw gebeurt door de activatie van osteoblasten terwijl botafbraak het gevolg is door de aanwezigheid van osteoclasten. Van bij de geboorte tot ongeveer 30 jaar wordt er meer bot aangemaakt dan afgebroken. De botten worden hierdoor steviger en zwaarder. Vanaf de leeftijd van 30 jaar heerst er een stabiel proces waarbij botopbouw en botafbraak even snel gebeuren. Na 35 jaar gaat er meer botafbraak optreden dan botopbouw waardoor de botten minder stevig worden. Bij vrouwen die in de menopauze zitten zal de botafbraak veel groter worden dan de botopbouw. Verder gaat de botdensiteit ook sterk verminderen. Dit resulteert in een snel verlies van botmassa.

Risicofactoren van osteoporose

Tot de leeftijd van 45 à 50 jaar komt de aandoening bij vrouwen en mannen in gelijke mate voor. Vrouwen die in de menopauze zitten, hebben een grotere kans op het krijgen van osteoporose dan vrouwen die zich niet in de overgangsfase bevinden. Dit komt omdat er bij menopauzale vrouwen  minder oestrogenen worden geproduceerd. Deze vrouwelijke geslachtshormonen zijn opvallende botbeschermers waardoor botafbraak niet groter wordt dan botopbouw. Ook jonge vrouwen kunnen osteoporose ontwikkelen door het oplopen van bepaalde ziektes of het innemen van geneesmiddelen zoals corticosteroïden.

De kans op het krijgen van osteoporose stijgt met de leeftijd. Ook een tengere lichaamsbouw is een factor voor het ontwikkelen van osteoporose. Wanneer de patiënt al eerder wervel-en andere breuken opliep, zal een volgende breuk sneller optreden. Osteoporose is erfelijk wat wil zeggen dat de kans op het krijgen van osteoporose stijgt wanneer één van de ouders een fractuur ontwikkelde. Verdere factoren die een verhoogde kans geven op osteoporose zijn lage calciuminname via de voeding, roken, overmatig alcoholgebruik en beperkte lichaamsbeweging.

Klachten van osteoporose

Osteoporose heeft als reputatie een ‘stille dief’ te zijn. Er zijn geen klachten aanwezig zolang er geen breuken optreden. Daardoor wordt de ziekte pas in een laat stadium ontdekt. Er kan ook een een wervelinzakking voorkomen waarna acute pijn ontstaat. Bij een inzakking van meerdere wervels is er een verlies van lichaamslengte waar te nemen alsook een kromming van de rug.

Bij osteoporose zijn geen klachten aanwezig zolang er geen breuken optreden waardoor de ziekte pas in een laat stadium wordt ontdekt.

Voorkomen van osteoporose

De sterkte van het bot kan verhoogd worden door voldoende te bewegen. Vooral touwtje springen is de ideale activiteit om osteoporose te voorkomen. Bij het neerkomen na elke sprong ondervindt het bot een korte schok. Deze schok geeft een prikkel aan de osteoblasten die ervoor zorgen dat er meer botopbouw plaatsvindt. Deze activiteit verstevigt dus de botten. Ook fietsen, tuinieren en het huishouden doen zijn goede activiteiten. Het is ook belangrijk om voldoende calcium op te nemen via de voeding. Calcium zorgt namelijk voor botaanmaak. Bij een evenwichtige voeding met voldoende zuivelproducten zal er voldoende calcium door het lichaam worden opgenomen. Een extra inname van calcium is hierbij niet noodzakelijk. Vitamine D speelt ook een grote rol bij het osteoporoseproces. Vitamine D is nodig om calcium uit de voeding  op te nemen en zorgt ook voor het goed functioneren van de spieren. De huid maakt vitamine D aan onder invloed van zonlicht. Het is dan ook aangeraden om minimum een kwartier per dag de armen en het gezicht bloot te stellen aan de zon. Bij verminderde blootstelling aan zonlicht zoals in de winter, kan een vitamine D tekort optreden. Het tekort kan gecompenseerd worden door vitamine D uit de voeding te halen. Vitamine D is voornamelijk aanwezig in vette vissoorten zoals tonijn, zalm en makreel. Oudere mensen en mensen waarbij eerder osteoporose werd vastgesteld kunnen best zowel extra kalk als een vitamine D supplement innemen. Volgens bepaalde wetenschappers zal een extra inname van calcium leiden tot een verhoogd risico op hartinfarct met ongeveer 30%. Het is belangrijk dat bij een extra inname van calcium ook een vitamine D supplement wordt toegevoegd. Vitamine D neutraliseert namelijk het risico op cardiovasculaire ziekten.

Heb je nog vragen of wens je advies, contacteer dan onze Viata apotheker.