Mondmasker tegen Coronavirus

Toen de pandemie zich net in Europa begon te verspreiden werd in het algemeen gesteld dat mondmaskers dragen geen effect heeft. Toch zien we veel zorgverleners met deze maskers werken, waarom is dat? Het is inderdaad zo dat de meeste mondmaskers gemaakt zijn om de verspreiding van bacteriën te remmen, niet virussen zoals Corona. Toch wordt deze producten momenteel wel aanbevolen om de verspreiding van het COVID-19 virus te remmen, omdat maskers een deel van de speekseldruppels bij bijvoorbeeld niezen kunnen tegenhouden.

Welke soorten mondmaskers zijn er verkrijgbaar?

Wanneer men een mondmasker moet dragen zijn er twee belangrijke factoren; de mate van bescherming en het draagcomfort. Dit zijn de vijf standaard soorten maskers:

1. Onderhoudsvrij: Deze maskers bedekken de mond, neus en kin. Het masker is compleet gemaakt van filtrerend materiaal. Het betreft wegwerpproducten die daarmee hygiënisch in gebruik zijn.
2. Half gelaat: Deze maskers bedekken de mond, neus en kin. Ze zijn verkrijgbaar met één of twee filters. Mits goed onderhouden en gereinigd kunnen ze hergebruikt worden.
3. Vol gelaat: Deze maskers bedekken het gehele gezicht. Daarmee worden dus ook de ogen beschermd. Mits goed onderhouden en gereinigd kunnen ze hergebruikt worden.
4. Luchtkap: Dit zijn maskers die het gehele hoofd bedekken tot aan de schouders. Lucht wordt aangevoerd op basis van een systeem met een luchtbuis die door een motor wordt aangedreven. Deze maskers kunnen ook worden gedragen door een persoon met een baard.
5. Motorisch: Bij deze maskers wordt lucht uit de omgeving aangezogen door een pomp over de filtrerende eenheden. Dit type wordt “Powered Air Purifying Respirator” genoemd ofwel “PAPR”.

Filtratie van het masker

De mate van filtrering wordt onderverdeeld in drie categorieën; P1, P2 en P3. Volgens de Europese norm vallen ze onder EN 143:2000 (8) met als aanduiding EN143 P1 / P2 / P3. De letter “P” staat voor het tegenhouden van stof, “A” wordt gebruikt voor absorptie van gas en damp. De combinatiefilters zijn in staat om zowel stof als gas tegen te houden. Wanneer er bescherming tegen druppels met infecties nodig is kunnen hiervoor stoffilters worden gebruikt, deze filtratie werkt niet als bescherming tegen gas of damp.

Halfmaskers met filtratie

Bij de categorie halfmaskers met filtratie ofwel de “Filtering Facepiece Particles” kunnen de maskers geheel gemaakt worden van het filtrerende materiaal. Daarbij wordt de codering FFP1, FFP2 en FFP3 toegepast. De letter “D” geeft aan dat een masker meerdere keren gedurende een periode van een werkdag gebruikt mag worden. De Europese norm hiervoor is EN149:2001 (9) die ter vervanging dient voor EN 149:1991. Deze norm staat voor de beschermende klasse en minimumeisen. Volgens de normering zal er een efficiëntie van de filter bestaan van 92% bij een FFP2 masker en 98% bij een FFP3 masker. Filter efficiëntie staat voor een minimum percentage aan deeltjes dat wordt tegengehouden bij een druppel die een gemiddeld formaat heeft van 0,6 micrometer aan een 95 l/min debiet. Wanneer er binnen een organisatie worden gewerkt met mogelijk gevaarlijke biologische materialen dient er een zogenaamde spill-kit aanwezig te zijn. Wanneer er een contaminatie plaatsvindt zal de kans om blootgesteld te worden aan een aërosol die een infectie kan veroorzaken aanzienlijk zijn. In dat geval wordt geadviseerd om gebruik te maken van een mondmasker met FFP2 waarde van het half masker type.

Stof filtratie systemen met motoraandrijving

Bij gebruik van een half gelaat of een vol gelaat masker is het mogelijk om een inlegfilter of een stoffilter patroon te gebruiken. Wanneer er meerdere filters tegelijkertijd gebruikt worden zal de ademweerstand verlagen en het gebruikscomfort zal toenemen. Daarnaast is het mogelijk om een mondmasker met motoraandrijving te gebruiken voor optimaal comfort. Hierbij worden verschillende categorieën onderscheiden genaamd THP1, THP2 en THP3. Het betreft een kap of helm met een aanzetstuk dat het gezicht bedekt. Daarnaast is er een ventilator aanwezig die met een motor wordt aangedreven en één of meer stoffilters die in hetzelfde product aanwezig zijn. Die ventilatie zorgt ervoor dat er gefilterde lucht uit de omgeving naar binnen kan komen, en dat uitgeademde lucht uit het masker verwijderd wordt.

Beschermende factor

Normaal gesproken zal de keuze voor een type mondmasker voornamelijk bepaald wordt op de TPF (Toegekende Protectie Factor) die groter moet zijn dan de risico’s die aanwezig zijn op de locatie van gebruik. In meer technische zin is er een vergelijking te maken op basis van de nominale beschermende factor die de graad van bescherming in theorie aangeeft, en omgekeerd evenredig zal zijn met de volledige inwaartse lekkage.

Chirurgisch masker

In principe worden mondmaskers voor chirurgisch gebruik niet gemaakt om de drager te beschermen tegen het inhaleren van druppels uit de lucht. Ze worden juist toegepast om de patiënt te beschermen tegen micro-organismen die in de lucht kunnen komen wanneer er wordt gesproken, ook de uitstoot bij niezen of hoesten door de zorgverlenende partij wordt verminderd. Hierbij zal de beschermende factor dus gemeten worden van binnen naar buiten. De beschermende factor kan in dit geval sterk uiteenlopen, vanaf 0,5 micron tot aan 5 micron of hoger.

Bieden chirurgische mondmaskers bescherming tegen micro-organismen?

Een chirurgisch mondmasker heeft niet de functie van een ademhalingsmasker, ze zijn wel in staat om bescherming te bieden wanneer er micro-organismen aanwezig zijn. Er wordt een barrière geplaatst die slijmvliezen in mond en neus kan beschermen. Zo is de kans dat er micro-organismen worden overgedragen via spetters of druppels sterk geminimaliseerd. Dit type masker wordt gezien als een medisch hulpmiddel volgens de wetgeving in Europa onder de richtlijn 93/42/EEG (12). De minimale eisen voor dit type masker zijn vastgelegd in de Europese norm EN14683.

Bacteriële filter efficiëntie

Hoe effectief een chirurgisch masker is in het stoppen van druppels in de lucht wordt bacteriële filter efficiëntie genoemd. Dit gaat om de uitstoot van de drager, om zo het risico voor omstanders te beperken. Wanneer er ingrepen plaatsvinden van langdurige aard zal er een masker worden aanbevolen die een hoge efficiëntie van filtratie biedt. Ook wordt er rekening gehouden met de weerstand tegen spatten. Dit type masker is slechts bestand tegen doordringen van spetters wanneer het filtermateriaal hiervoor geschikt is. Wanneer de spatweerstand hoger ligt zal de gebruiker beter beschermd zijn tegen spetters.

Mag een mondmasker hergebruikt worden?

Onder normale omstandigheden worden FFP2 en FFP3 mondmaskers niet hergebruikt. Vanwege een tekort aan maskers tijdens de COVID-19 pandemie is er een nationale richtlijn opgesteld die het mogelijk maakt om dit type masker schoon te maken, te desinfecteren of te steriliseren.

Wat is een Persoonlijk Beschermingsmiddel (PBM)?

Een PBM is een masker dat bescherming biedt tegen agentia van biologische aard. Een chirurgisch mondmasker valt niet onder deze definitie.

Lees ook: mondmasker zelf maken.