De risico’s van neussprays

Neussprays zijn een toegankelijk en doeltreffend middel om een verstopte neus tegen te gaan. Je kan het zonder voorschrift halen bij de apotheker, maar het brengt ook risico’s met zich mee bij foutief gebruik. Je hebt misschien wel eens gehoord van een neussprayverslaving. Wat houdt dat juist in? Dat hangt in de eerste plaats af van het type neusspray.

Soorten neusspray

Afhankelijk van wat de oorzaak van je loopneus is, zal je misschien een van de onderstaande soorten sprays meekrijgen bij de apotheek.

• Neussprays met zoutoplossing
• Neussprays met corticosteroïden
• Neussprays met antihistaminica
• Decongestie-sprays

Neussprays met zoutoplossing

Wanneer je inademt, kunnen allerlei stoffen in je neusholtes terechtkomen. Je neus maakt snot aan om vuil en ongewenste bacteriën uit je neus te verwijderen voordat ze een ontsteking kunnen veroorzaken. Een zoutoplossing bereikt hetzelfde doel en verwijdert hierbij ook het overtallige snot.
Neussprays gebaseerd op een zoutoplossing bevatten bewaarmiddelen die ook je neus kunnen irriteren als deze al geïrriteerd of beschadigd is. Ze kunnen dus best gebruikt worden wanneer de oorzaak van je lopende neus een droge winterlucht is. De spray zorgt dan dat je neusholten gehydrateerd blijven.

Neussprays met corticosteroïden

Neussprays die corticosteroïden bevatten, gaan zwelling in de neusholten tegen. Ze werken het beste bij een chronisch verstopte neus die veroorzaakt wordt door allergieën of irriterende stoffen. Sommigen zijn zonder voorschrift te verkrijgen, maar voor anderen moet je een voorschrift hebben van de dokter. Dit type neusspray kunnen zonder problemen langdurig gebruikt worden door volwassenen, maar mogelijke bijwerkingen zijn:

• Branderig of prikkend gevoel in de neus
• Niezen
• Irritatie van de keel

Neussprays met antihistaminica

Sommige neussprays bevatten antihistaminica, wat dient om allergische reacties vanuit het immuunsysteem tegen te gaan. Sprays waar azelastine in zit zijn veilig om te gebruiken en zouden beter werken dan orale medicatie met antihistaminica en sprays met corticosteroïden. Mogelijke bijwerkingen van dit type sprays zijn:

• Bittere smaak
• Vermoeidheid
• Gewichtstoename
• Spierpijn
• Branderig gevoel in de neus

Neussprays met oxymetazoline

Sprays met oxymetazoline werken zoor bloedvaten in de neusholten te vernauwen. Ze kunnen het best gebruikt worden in het geval van een verkoudheid, griep of andere korte-termijnproblemen.
Wanneer je neusholten gezwollen zijn, heb je het gevoel dat ze geblokkeerd zijn. Hierdoor maakt je lichaam meer snot aan, waardoor je een loopneus krijgt. Door de bloedvaten te vernauwen, remt dit type spray de ontsteking en snotaanmaak.

Bij dit type neusspray heb je kans op gewenning of ‘verslaving’. Mogelijke bijwerkingen zijn:

• Branderig gevoel in de neusholten
• Meer aanmaak van snot
• Droog gevoel in de neus
• Niezen
• Nervositeit
• Misselijkheid
• Draaierig gevoel
• Hoofdpijn
• Slaapproblemen

Zoals je ziet, kunnen deze bijwerkingen ernstiger zijn dan bij andere sprays. Contacteer meteen een arts wanneer je merkt dat je hartslag sneller of trager is dan anders.

Wat gebeurt er als je te lang je neusspray gebruikt?

Men spreekt wel eens over een ‘verslaving’ aan neusspray. Wat bedoelen ze hier juist mee? Het gaat eigenlijk over een onbewuste reactie van je lichaam op het langdurig gebruik van neussprays. Specifiek gaat het dan over neussprays die oxymetalozine bevatten. Hierbij veroorzaakt de spray juist de loopneus in plaats het probleem op te lossen. Daarnaast krijg je een hogere tolerantie na verloop van tijd. Dat wil zeggen dat je de volgende keer de neusspray langer zult moeten gebruiken voor die begint te werken. Verder kan je ook opnieuw een loopneus krijgen vanaf het moment dat je stopt met het gebruiken van de neusspray.

Het woord ‘verslaving’ wordt in deze situatie gebruikt omdat je lichaam afhankelijk wordt van het medicijn en de afwezigheid ervan een fysieke reactie uitlokt. Echte verslaving wil eerder zeggen dat je hunkert naar het medicijn of de verslavende stof, maar bij neussprays gaat het meestal over fysieke afhankelijkheid.

Symptomen van overmatig gebruik

Er zijn verschillende factoren die aanduiden dat je de neusspray te lang gebruikt:

• Je gebruikt de spray al langer dan een week.
• Je gebruikt de spray langer dan is aangeraden.
• Je krijgt een hevige loopneus wanneer je stopt of een dosis overslaat.

Het meest voorkomende ontwenningsverschijnsel van overmatig gebruik van neussprays is een loopneus. Daarbij komt ook dat de initiële oorzaak van de loopneus zal terugkeren, vooral in het geval van chronische allergieën. Andere mogelijke symptomen zijn:

• Een loopneus
• Pijnlijke keel
• Niezen
• Moeite met ademen
• Hoofdpijn
• Druk op de sinussen

Behandeling van rhinitis medicamentosa

Rhinitis medicamentosa is de term voor de gevolgen van overmatig gebruik van neussprays. Het goede nieuws is dat het makkelijk behandelbaar is. De beste manier om de symptomen tegen te gaan is om te stoppen met de neusspray te gebruiken en over te schakelen naar een spray met corticostereoïden. De symptomen gaan dan na een week weer weg. Ongeveer zes maanden later heb je ook geen tolerantie meer voor de neusspray.

Hoe gebruik je neusspray op een correcte manier?

Om onaangename symptomen zoals een neusspray en tolerantie te vermijden, kan je best de instructies op de verpakking of van je arts volgen. Hier zijn enkele algemene richtlijnen:

• Gebruik de spray niet langer dan drie dagen.
• Gebruik de spray één keer elke 10 tot 12 uur.
• Gebruik de spray niet meer dan twee keer binnen 24 uur.

Sprays met oxymetalozine werken het best bij virussen of ontstekingen.

Neusspray-alternatieven

Neussprays zijn een gemakkelijke oplossing voor een loopneus, maar er zijn ook verschillende alternatieven als je last hebt van bijwerkingen:

• Sprays met een zoutoplossing zijn over het algemeen veilig.
• Een ‘neti-pot’, een neusspoeling met lauw zoutwater.
• Allergiepillen of andere medicatie die je zonder voorschrift kunt krijgen.

Een zogenaamde 'neussprayverslaving' komt dus vooral voor bij sprays met oxymetazoline. Let op, ook andere types neussprays kunnen bijwerkingen veroorzaken. Volg dus steeds de richtlijnen voor hoe vaak en hoe lang je de neusspray hoort te gebruiken. Mocht je last hebben van gewenning, dan helpt het meestal om gewoon te stoppen met de spray te gebruiken.