Statines werking en bijwerkingen

Statines betekenis

Statines zijn cholesterolverlagers die het cholesterolgehalte in het bloed effectief kunnen verlagen. Dit type cholesterol medicatie werkt door ervoor te zorgen dat de aanmaak van cholesterol in de lever afgeremd wordt. Statines verlagen de LDL-cholesterol met 18 tot 55% en reduceren de triglyceriden met 5 tot 15%. Door statines als medicatie te gebruiken worden bovendien ontstekingen van de binnenwand van de bloedvaten geminimaliseerd. Omdat statines effectieve cholesterolverlagers zijn, worden ze zeer vaak voorgeschreven bij patiënten die een te hoog cholesterolgehalte hebben, aan suikerziekte leiden of meer risico hebben op hart- en vaatziekten. De medicatie heeft het gunstigste effect bij patiënten met een lage HDL- en een hoge LDL-cholesterol.

Wetenschappelijk onderzoek statines

Er zijn tal van wetenschappelijke onderzoeken die de effectiviteit van statines op de cholesterolgehaltes hebben bekeken. De onderzoeken geven onweerlegbaar bewijs dat het medicijn de cholesterol kan verlagen en op die manier hart- en vaatziektes kan voorkomen. Naast de positieve werking van de statines, heeft onderzoek ook al vaak uitgewezen dat er veel bijwerkingen aan het medicijn verbonden zijn.

Statines werking

Een statine heeft invloed op de synthese van cholesterol in de lever. De cholesterolverlagers zorgen ervoor dat de werking van het eiwit dat de cholesterolsynthese stimuleert, afneemt. Omdat het eiwit de cholesterol niet meer kan aanmaken, ontstaat er een cholesteroltekort. De lever zal dan LDL-cholesterol uit het bloed gaan opnemen waardoor de slechte cholesterol in het bloed daalt. Op deze manier kunnen statines aderverkalking of atherosclerose voorkomen. Het mechanisme van de statines is dus vrij simpel en effectief maar ze hebben ook een tweede werking. Statines werken namelijk ook ontstekingsremmend. Hierdoor hebben ze een beschermend effect op de vaatwanden.

Wanneer statines gebruiken

Er zijn een aantal kenmerken die erop wijzen dat het gebruik van statines aanbevolen is. Wanneer er cholesterolwaarden hoger dan 190 mg/dl worden gemeten waarbij de LDL-cholesterol meer dan 115 mg/dl is, is het aangeraden om een behandeling met statines te starten. Patiënten die aan een cardiovasculaire aandoening lijden kunnen soms baat hebben bij een statine behandeling. Diabetespatiënten worden in sommige gevallen ook een statine behandeling voorgeschreven. Statines bij diabetes type 2 patiënten is voornamelijk aangewezen wanneer de persoon ouder is dan 40 jaar en een cholesterolgehalte van hoger dan 175 mg/dl waarbij de LDL-cholesterol hoger dan 100 mg/dl s. Ook wanneer je een te hoge bloeddruk in combinatie met een te hoge cholesterol hebt, worden soms statines voorgeschreven. Let wel, start in geen enkel geval een statine behandeling op zonder dit met je huisarts te overleggen. Statines kunnen gevaarlijk zijn indien je ze gaat innemen zonder doktersadvies.

Statines dosering

Wanneer je statines gaat innemen, bespreek je de dosering altijd voordien met je huisarts. Verhoog of verlaag de dosering niet zonder je huisarts te raadplegen. Ook wanneer je last hebt van bijwerkingen, is het nog steeds aangewezen om dit met je huisarts te overleggen alvorens zelf stappen te ondernemen.

Statines bij ouderen  

Hoewel het aanlokkelijk is om statines in te nemen om de kans op hart- en vaatziekten te gebruiken, is dit zeker niet altijd aangewezen. Gezonde ouderen boven 70 jaar zouden statines eventueel preventief kunnen innemen maar er is geen sluitend bewijs dat dit nut heeft. Ook op deze leeftijd is het dus belangrijk om enkel op aanraden van de huisarts statines in te nemen.

Waarom statines ’s avonds innemen

Vaak wordt medicatie smorgens ingenomen maar omdat de cholesterolproductie voornamelijk ’s avonds en ’s nachts op gang komt, worden statines bij voorkeur net voor het slapengaan ingenomen. Op die manier wordt de werking van de statines geoptimaliseerd.

Statines bijwerkingen en nevenwerkingen

Statines hebben, net zoals andere medicaties, een aantal nevenwerkingen. Klachten die door statines veroorzaakt worden zijn:

• Vermoeidheid
• Hoofd- en spierpijn
• Maag- en darmklachten
• Duizeligheid
• Uitslag op de huid
• Hartkloppingen

Deze bijwerkingen komen voornamelijk in het begin voor en trekken normaal gezien weg. Wanneer dit niet het geval is, kan je best de huisarts raadplegen. Naast deze milde klachten kunnen statines ook ernstige bijwerkingen hebben. Deze kunnen zich bijvoorbeeld uiten in diabetes en geheugenproblemen. Daarnaast wordt de aanmaak van het co-enzym Q10 verminderd wat spierproblemen kan veroorzaken. Doordat enzymen van de lever worden afgebroken, kan in zeer ernstige gevallen nierfalen optreden.

Statines en spierpijn

Spierpijn, nekpijn en gewrichtspijn zijn veelvoorkomende klachten van mensen die statines innemen. Hoe komt het nu precies dat statines zoveel bijwerkingen in verband met de spieren hebben? Wel, statines zorgen ervoor dat een specifiek eiwit een verminderde werking heeft. Dat eiwit werkt mee aan de productie van cholesterol maar ook aan de productie van Q10. Q10 is een co-enzym dat zorgt voor de productie van energie in de centrales van de cellen. Wanneer er te weinig Q10 is, is er dus een energietekort in die cellen. Dit tekort aan energie is ook aanwezig in de cellen van de spieren waardoor spierpijn ontstaat. In zeer ernstige gevallen treedt er rabdomyolyse op. Dit is een degeneratieve ziekte waarbij de spieren afbreken. De afbraakproducten hiervan zijn schadelijk voor de nieren waardoor er ook nierbeschadiging kan plaatsvinden.

Statines zonder spierpijn

Omdat de spierpijn optreedt door een gebrek aan Q10, kan de spierpijn wel degelijk vermeden worden tijdens een behandeling met statines. De spierpijn die gepaard gaat met de behandeling kan namelijk teruggedrongen worden door de statines met een Q10 supplement te combineren. De Q10 tekorten worden op die manier aangevuld waardoor de spierpijn gereduceerd kan worden. 

Statines en vermoeidheid

Statinegebruikers hebben vaak last van vermoeidheid. Het energieverlies dat gepaard gaat met de behandeling kan deels ook liggen aan de Q10 tekorten. Ook hier zal de toevoeging van een Q10 supplement daarom nuttig kunnen zijn.

Statines leverfunctie

Omdat statines invloed hebben op de leverfunctie is er, bij te hoge doseringen van het medicijn, kans op matige en ernstige leverfunctiestoornissen. Ook acuut nierfalen treedt in sommige gevallen op. Het blijft daarom altijd belangrijk om de doseringen die de huisarts voorschrijft strikt te volgen en eventuele complicaties met hem of haar te bespreken. 

Statines maagklachten

Maag- en darmklachten zijn veelvoorkomend bij het gebruik van de cholesterolverlagers. De statines kunnen je misselijk maken, verstopping en winderigheid veroorzaken, de spijsvertering verstoren, diarree en braken opwekken en een gebrek aan eetlust teweegbrengen.

Statines bijwerkingen geheugen

Sommige studies hebben aangetoond dat statines problemen met het geheugen kunnen veroorzaken. Bij deze personen treedt er geen dementie op maar wel (tijdelijk) geheugenverlies. Hoewel er vaak wordt gespeculeerd over het verband tussen statines een depressie, is hier geen wetenschappelijk bewijs voor.

Pompelmoes en medicatie

Pompelmoes heeft een merkwaardig effect op verschillende medicaties. De vrucht kan ervoor zorgen dat er meer actieve stof in het lichaam aanwezig is dan wanneer je geen pompelmoes eet. Hierdoor kan je een te hoge concentratie van het geneesmiddel in je lichaam hebben waardoor er ernstige nevenwerkingen kunnen optreden. Als je statines combineert met pompelmoes zorgt dit voor een verhoogde concentratie van de statines. Het wordt daarom afgeraden om statines te combineren met pompelmoes.

Soorten statines

Er zijn zeven soorten statines. Deze statine medicijnen kunnen van verschillende merken zijn. De cholesterol medicatie is beschikbaar in de apotheek. Medicijnen op basis van echte statines, dus geen natuurlijke producten die dezelfde werking hebben, zijn enkel verkrijgbaar op voorschrift. De verschillende soorten statines zijn:

• Statines atorvastatine
• Simvastatine
• Lovastatine
• Pravastatine
• Fluvastatine
• Lescol xl
• Rosuvastatine

Cholesterolverlagers zonder synthethische statines

Er zijn ook cholesterolverlagers die hun werking niet uit statines halen bv. resines, fibraten, nicotinezuur en cholesterolabsorptieremmers. Naast synthetische statines (geneesmiddelen die enkel op voorschrift zijn), bestaan er ook producten met natuurlijke statines (bv. rodegistrijstpreparaten), die als voedinggsupplement verkrijgbaar zijn. Het actief bestanddeel en natuurlijk statine van rodegistrijst is monacoline K (of lovastatine). Om een cholesterolverlagend effect te bekomen, wordt een dagelijkse inname van 10mg monacoline K aangeraden.

Let wel op! Natuurlijke statines zoals monacoline K kunnen dezelfde bijwerkingen vertonen als statines die als geneesmiddel geregistreerd zijn. Daarnaast kan de hoeveelheid monacoline K in voedingssupplementen variëren als ze niet gestandaardiseerd zijn. Vermijd rodegistrijstpreparaten die citrinine bevatten. Bespreek een mogelijke opstart van een rodegistrijstpreparaat daarom altijd eerst met je huisarts. Op Viata vind je tal van supplementen die de cholesterol op een natuurlijke wijze verlagen.